هیدروکلریک اسید (Hydrochloric acid) + قیمت HCl

 

 

هیدروکلریک اسید چیست؟

این اسید به طور طبیعی در معده وجود دارد و به همین دلیل، یکی از نام های این اسید، اسید معده نام دارد. مقدار PH این اسید در معده انسان بین 0 تا 2 است که همین مسئله باعث تجزیه غذا در معده می شود.

در صنعت با نام های مختلفی ماند اسید کلر، کلریدریک اسید و… مورد استفاده قرار می گیرد.

موریاتیک اسید و جوهر نمک از دیگر نام های این هستند. در برخی از کشورها، نام گذاری این اسید بسته به درصد خلوص آن دارد.

در کاربرد های خانگی آن را با نام جوهر نمک می شناسند و به عنوادن شوینده ای قوی مورد استفده قرار می دهند

در بین کیمیاگران اروپایی به نام اسید مسالیس شناخته می شد.

بررسی دقیق تاریخچه هیدروکلریک اسید

هیچگونه منبع معتبری وجود ندارد تا بتواند اثبات کند که اولین شخصی که این اسید را کشف کرد، که بود و چگونه توانست. اما بر اساس برخی از کتاب ها و نوشته ها می توان کشف این ماده را به جابر ابن حیان مربوط کرد. او علاوه بر کشف این اسید، سیتریک اسید ، نیتریک اسید و استیک اسید را نیز کشف کرده است. او از این اسید برای جرم گیری سطوح مختلف استفاده می کرده است.

برخی نیز کشف این ماده را به سئودوگبر برمی گردانند. او این ماده را از مخلوط نیتریک اسید و نشادر به دست آورد که یک فراورده جانبی بود.

اما اولین شخصی که به صورت رسمی این ماده را کشف کرد، آندریاس لیباویوس بود که در قرن شانزدهم میلادی این کار را انجام داد. او با گرم کردن نمک در بوته چینی خاک رسی به این ماده رسید.

ژوهان رودولف گلابر در قرن هفدهم میلادی توانست از واکنش نمک سدیم کلرید و سولفوریک اسید به سدیم سولفات و گاز هیدورژن کلرید برسد که این واکنش، به واکنش مانهایم معروف است.

جوزف پریستلی توانست در اواخر قرن هجدهم، هیدروژن کلرید خالص به دست آورد و چند سال بعد از او، در اوایل قرن نوزدهم میلادی، همفری دیوی توانست اثبات کند که این اسید، ترکیبی از هیدروژن و کلر است. چند سال بعد از همفری، ژوزف لویی گیلوساک نام این ماده را، هیدروکلریک اسید نام گذاری کرد.

در قرن بیستم میلادی، فرآیند سولوای جایگزین شد تا بتواند مستقیما اسید هیدروکلریک به دست آورد. این روش بسیار موثرتر بود و به همین خاطر، بسیار از آن استقبال کردند.

بعد ها روش های بیشتری نیز به وجود آمد که برخی از آنها مورد استفاده قرار می گیرند.

خواص هیدروکلریک اسید چیست؟

یک اسید یک پروتونه است که به هنگام حل شدن در آب، یک کاتیون هیدروژن آزاد می کند. علاوه بر این، آنیون کلر نیز آزاد می کند که می تواند برای تهیه نمک طعام مورد استفاده قرار بگیرد. آنیون کلر یک باز مزدوج بسیار ضعیف به شمار می رود.

یک اسید قوی است که تقریبا به طور کامل در آب تفکیک می شود. به همین دلیل، این اسید ثابت یونش بسیار بزرگی دارد.

از بین اسیدهای بسیار قوی، HCl تمایل کمتری برای شرکت در واکنش اکسایش-کاهش دارد. اسید کلریدریک یکی از کم خطرترین اسیدهای قوی است. این اسید پایداری بالایی دارد و با گذشت زمان، تغییری در غلظت آن مشاهده نمی شود.

خواص فیزیکی آن کاملا به دما و غلظت آن بستگی دارد. مثلا با افزایش دما، انحلال پذیری این ماده در آب افزایش می یابد.

تفاوت هیدروژن کلرید و هیدروکلریک اسید

ترکیب بین هیدروژن و کلر که به صورت گاز است را هیدروژن کلرید می نامند. در صورتی که این گاز را در آب حل کنیم، یک اسید قوی به دست می آید که آن اسیدکلریدریک می گویند.

واکنش آهن با هیدروکلریک اسید

با واکنش بین HCl و آهن می توان آهن کلرید و گاز هیدروژن به دست آورد. این واکنش به دلیل تولید گاز خالص هیدروژن، بسیار خطرناک است. زیرا گاز هیدروژن می تواند منفجر شود.

تولید هیدروکلریک اسید به چه شکل است؟

روش های بسیاری برای تولید HCl وجود دارد اما ما در اینجا فقط به روش صنعتی آن می پردازیم؛ زیرا مصرف این ماده در جهان بسیار زیاد است و فقط روش های صنعتی می توانند پاسخ گوی این نیاز باشند.

این ماده را می توان در غلظت های بسیاری به دست آورد اما غلظت های بالای 50 درصد، به شرایط خاصی نیاز دارند تا ماندگاری داشته باشند زیرا در این خلوص، مقدار تبخیر این اسید بسیار افزایش می یابد و نیازمند دمای کم و فشار زیاد است. به همین علت، HCl با خلوص بالای 50 درصد را در مخزن های ویژه نگه داری می کنند.

با این شرایط، هیدروکلریک اسید صنعتی تولید شده معمولا دارای خلوص بین 30 تا 35 درصد است. البته غلظت های کمتر نیز تولید می شوند. غلظت های بین 20 تا 30 درصد، با نام موریاک اسید فروخته می شوند. همچنین غلظت های بین 10 تا 15 درصد نیز برای نظافت خانه ها استفاده می شود که به جوهر نمک معروف است.

بزرگترین تولید کننده HCl، شرکت داوکمیکال است که سالانه بیش از دو میلیون تن گاز هیدروژن کلرید تولید می کند. البته شرکت های بزرگ دیگری نیز هستند که این ماده را تولید می کنند.

مصرف سالانه این اسید در کل جهان، بیش از 20 میلیون تن تخمین زده می شود که اکثر آن از طریق روش های غیر مستقیم به دست می آید.

در ایران کدام پتروشیمی ها این ماده را تولید می کنند؟

در ایران این ماده توسط پتروشیمی های بندرامام-اروند- کارون-ارومیه تولید می شود.

ظرفیت تولید اسمی این ماده توسط بندر امام 63.3، کارون 189.5، ارومیه 50 و اروند 127 هزار تن در سال گزارش شده است.

کاربردهای هیدروکلریک اسید

از این اسید در صنایع بسیاری استفاده می شود.

اسید شویی فولاد

در اسید شویی این ماده و یا سولفوریک اسید و یا سایر اسید های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند تا بتواند سطح خوردگی و آلاینده های موجود بر روی فلزات را پاک نماید.

ایا این ماده رنگ را از بین می برد؟

برای سطوحی مانند آجر و سیمان، اسید هیدروکلریک یک عنصر رایج است که برای از بین بردن رنگ های قدیمی استفاده می شود. این ماده معمولاً به عنوان اسید موریاتیک فروخته می شود و یک ترکیب قوی است که به خوبی روی سطوح سخت کار می کند. توصیه می شود اسید موریاتیک را به نسبت چهار قسمت آب به یک قسمت اسید رقیق کنید. هنگام استفاده از اسید موریاتیک، مطمئن شوید که در صورت ریختن اسید، جوش شیرین در دسترس داشته باشید. جوش شیرین یک قلیایی قوی است و اسید را خنثی می کند. اگرچه اسید موریاتیک روی سیمان به خوبی کار می کند، اما سطح باید به طور کامل شسته شود، زیرا هر اسید باقیمانده در واقع می تواند ملات را ضعیف کند.

این ماده همچنین می تواند برای پاک کردن رنگ از چوب نیز استفاده شود. از آنجایی که با چوب واکنش نشان نمی دهد، فقط رنگ یا لاک را هدف قرار می دهد.

نکته: برای پاک کردن رنگ از هر فلزی نباید از این ماده استفاده کنید. ماده ی فوق می تواند رنگ را به خوبی از بین ببرد، اما قدرت آن باعث می شود که فلز بدون توجه به اینکه چقدر خوب آبکشی شده باشد، شکننده شود. هنگام کار با اسید موریاتیک احتیاط کنید و اجازه ندهید که به پوست شما برخورد کند. هنگام کار از دستکش لاستیکی و ماسک استفاده کنید.

مزایا

اسید کلریدریک به عنوان یک عامل پیکلینگ استفاده می شود زیرا ماهیت خورنده آن به این معنی است که می تواند به طور موثر اکسیدهای فلزی را که روی سطح جمع می شوند حل کند. در مقایسه با سایر عوامل اسید شویی مانند اسید سولفوریک، HCl دارای چندین مزیت است:

• به زمان اسیدشویی کمتری نیاز دارد.
• در دماهای پایین تر به خوبی عمل می کند.
• کیفیت سطح بهتری به ارمغان می آورد.

نکته: این ماده برای گریدهای فولاد ضد زنگ استفاده نمی شود زیرا اسیدیته آن می تواند باعث ایجاد لکه یا خوردگی شود.

تولید ترکیبات آلی

از آن برای تولید وینیل کلرید، دی کلرواتان، پلی وینیل کلراید و بسیاری مواد آلی دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. برخی مواد دیگر عبارت اند از پلی کربنات، اسید اسکوربیک و داروهای شیمیایی.

تولید مواد غیرآلی

مواد زیادی از این اسید ساخته می شوند که برخی از آنها محصول واکنش این اسید با یک باز است. همچنین کلسیم کلرید و کلرید نیکل نیز با استفاده از این اسید تولید می شوند.

کنترل PH

از این اسید برای کنترل مقدار اسیدیته و یا خنثی کردن محیط های قلیایی مورد استفاده قرار می گیرد.استفاده از آن در تنظیم نمودن پی اچ استخر بسیار کاربرد دارد.

شیمی آب در استخرها نقش بسیار مهمی ایفا می کند و pH صحیح را حفظ می کند. تعادل یکی از عناصر حیاتی در شیمی آب است. PH استخر باید کمی قلیایی باشد (7.2 – 7.6) زیرا سطح بهینه کلر را فراهم می کند و خورنده نیست

با این حال این پی اچ نباید زیر 7 باشد زیرا آب اسیدی می شود که این می تواند باعث تحریک چشم و پوست شود. این پی اچ نباید بالاتر از 8 باشد زیرا قلیاییت می تواند فعالیت کلر را کاهش دهد و آب را کدر کند.
در استخر با قلیاییت بالا، اسید هیدروکلریک برای تنظیم pH و بازگرداندن آب تصفیه شده به داخل استخر استفاده می شود.
اسید کلریدریک نه تنها PH شما را کاهش می دهد، بلکه به طور موثر لکه های تیره ای را که به دوغاب یا کاشی های استخر چسبیده اند، از بین می برد. در صورت استفاده از این روش، محلول 10 درصد هیدروکلراید پیشنهاد می شود.

کاربردهای دیگر

در صنعت چرم سازی، خالص سازی مواد، مواد پاک کننده خانگی و صنعتی و در کارهای ساخت و ساز ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین از این ماده برای به دست آوردن نفت نیز استفاده می شود. اسید زنی چاه نفت یک فرآیند معمول در شرکت های نفتی است.

علاوه براین، این ماده کاربرد بسیار زیادی در معده انسان برای هضم غذا دارد.

مضرات و خطرات هیدروکلریک اسید

اسید کلریدریک می تواند بخارات کلرید هیدروژن تولید کند که بوی گزنده و تحریک کننده دارد. در غلظت های زیاد در هوا، کلرید هیدروژن می تواند تنفس را دشوار کند و در غلظت های بسیار بالا، ادامه تنفس می تواند کشنده باشد. HCl در تماس با پوست یا سایر بافت ها می تواند باعث سوختگی شیمیایی شود که می تواند شدید باشد. اسید هیدروکلریک در چشم می تواند باعث نابینایی شود. شدت سوختگی به غلظت اسید و مدت زمانی که در تماس با بافت باقی می ماند بستگی دارد. توجه نمایید که این ماده به صورت غلیظ فورا می سوزاند، اما اسید رقیق ممکن است چند دقیقه طول بکشد تا به پوست آسیب برساند.

بخار این ماده می تواند باعث سوختگی شدید چشم و پوست شود. همچنین در صورت خوردن این اسید، زخم های بسیاری در شکم، معده، دهان، گلو و مری ایجاد می شود که می تواند موجب خون ریزی شدید شود. پس حتما پیش از خرید و استفاده msds آن را مطالعه نمایید

همچنین با تنفس بخار این اسید، مشکلات بسیار زیادی در دستگاه تنفسی به وجود می آید که می تواند منجر به مرگ شود.

این ماده خاصیت اشتعال پذیری ندارد اما در صورت برخورد با فلزات، می تواند باعث تولید هیدروژن شود که در گرمای بالا، این ماده می تواند منفجر شود.

هنگام استفاده از این ماده، لباس مقاوم بپوشید و از عینک مخصوص استفاده کنید. همچنین برای عدم استنشاق این ماده، حتما از ماسک مناسب استفاده کنید.

بررسی مارکت و بازار خرید و فروش

بازار اسید هیدروکلریک در سال 2020 حدود 950 میلیون دلار ارزش داشت و پیش بینی می شود که بازار در دوره پیش بینی (2021-2026) CAGR بیش از 5٪ را ثبت شود. همه‌گیری کووید-19 تأثیر نامطلوبی بر اقتصاد جهانی داشت که شامل اختلال در زنجیره تأمین می‌شود. به دلیل مقررات قرنطینه و کمبود نیروی کار، تولید در صنایع مختلف شیمیایی و غیره کاهش یافت و عرضه مواد اولیه به صنایع کاهش یافت.

بازار خرید و فروش هیدروکلریک اسید به صورت زیر است

چندین کشور تحت قرنطینه کامل قرار گرفته‌اند، بسیاری از کارخانه‌ ها با حداقل نیروی انسانی کار می‌کنند یا حتی به‌طور موقت تعطیل شده‌اند. سطح فعالیت ها بسیار پایین بود و بسیاری از برنامه ها تغییر یا به تعویق افتاد. با توجه به تمام این وقفه ها، به جز بخش مراقبت های بهداشتی، سایر کاربران با به تعویق انداختن تقاضای خود برای اسید کلریدریک، خریدهای غیرضروری را به تاخیر انداختند و از فرآیندهای مصرف خارج شدند.امید ست با تحت کنترل قرار گرفتن این بیماری روند صعودی تقاضا برای این ماده افزایش یابد

منبع