روش ساخت تگزاپون به صورت دقیق

روش ساخت تگزاپون در این مقاله به صورت تخصصی مورد بررسی قرار گرفته است. این ماده معمولاً از الکل چرب (C12-C14) تهیه می‌شود و در ساخت شامپو، مایع ظرفشویی و دیگر شوینده‌ها کاربرد دارد. این ماده به دلیل قدرت پاک‌کنندگی بالا، کف مناسب و سازگاری نسبی با پوست در مقایسه با برخی سورفکتانت‌های مشابه، یکی از اجزای اصلی فرمولاسیون بسیاری از محصولات شوینده به شمار می‌رود. این ماده تولید داخل می باشد و توسط شرکت های تولیدی مانند پاکسان، پدیده و… تولید می گردد.

مواد اولیه ساخت

برای تولید آن به چند ماده اولیه اساسی نیاز است که هر یک نقش خاصی در فرآیند دارند:

1. الکل چرب (Fatty Alcohol): معمولاً از الکل‌هایی با زنجیره ۱۲ تا ۱۴ کربن استفاده می‌شود که از منابع طبیعی مانند روغن نارگیل یا روغن پالم استخراج می‌شوند. این الکل‌ها پایه‌ی اصلی ساختار ماده ی فوق را تشکیل می‌دهند.

2. اکسید اتیلن (Ethylene Oxide – EO): یک ماده گازی شکل و بسیار واکنش‌پذیر که در مرحله اول واکنش با الکل چرب استفاده می‌شود.

3. عامل سولفونه‌کننده: معمولاً کلرو سولفونیک اسید (ClSO₃H) یا سولفوریک اسید دودزا (Oleum) به‌عنوان عامل سولفاته‌کننده به‌کار می‌روند.

4. سود سوزآور (سدیم هیدروکسید – NaOH): برای خنثی‌سازی اسید و تبدیل آن به نمک سدیمی پایدار (SLES) استفاده می‌شود.

 

مراحل ساخت

فرآیند تولید آن به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود: اتوکسیلاسیون، سولفونه‌کردن و خنثی‌سازی.

مرحله اول: اتوکسیلاسیون (Ethoxylation)

در این مرحله، الکل چرب با اکسید اتیلن وارد واکنش می‌شود. در این واکنش، اکسید اتیلن به الکل متصل شده و یک زنجیره اتر ایجاد می‌کند. تعداد واحدهای اتیلن اکساید افزوده‌شده معمولاً بین ۱ تا ۳ مول است. نتیجه‌ی این واکنش، ترکیبی با گروه اتری است که آمادگی لازم برای واکنش‌های بعدی را دارد.

فرمول کلی واکنش:

$$\text{ROH + nEO → RO(CH₂CH₂O)ₙH}$$

در این فرمول، R زنجیره‌ی الکیل است (مثلاً C₁₂ یا C₁₄) و n معمولاً بین ۱ تا ۳ است.

مرحله دوم: سولفاته‌کردن (Sulfation)

در این مرحله، الکل اتوکسیله شده با یک عامل سولفاته‌کننده مانند کلرو سولفونیک اسید وارد واکنش می‌شود تا گروه سولفات به آن افزوده شود. این واکنش معمولاً در راکتورهای خاصی و تحت کنترل دقیق دما و pH انجام می‌شود، زیرا بسیار گرمازا و حساس است. در این واکنش گاز HCl نیز به‌عنوان محصول جانبی آزاد می‌شود.

فرمول واکنش:

$$\text{RO(CH₂CH₂O)ₙH + ClSO₃H → RO(CH₂CH₂O)ₙOSO₃H + HCl}$$

مرحله سوم: خنثی‌سازی (Neutralization)

پس از انجام سولفاته‌سازی، محصول به‌دست‌آمده یک اسید است و باید خنثی شود تا به فرم سدیمی (نمک) تبدیل شود. برای این کار، از محلول سود سوزآور (NaOH) استفاده می‌شود. نتیجه‌ی این واکنش تگزاپون یا سدیم لوریل اتر سولفات (SLES) است که به‌صورت محلول مایع در غلظت‌های مختلف تهیه می‌شود (معمولاً ۲۸% یا ۷۰%).

فرمول واکنش:

$$\text{RO(CH₂CH₂O)ₙOSO₃H + NaOH → RO(CH₂CH₂O)ₙOSO₃Na + H₂O}$$

مرحله نهایی: فیلتر، ذخیره‌سازی و بسته‌بندی

پس از خنثی‌سازی، محلول نهایی از فیلتر عبور داده می‌شود تا ناخالصی‌ها و ذرات معلق حذف شوند. سپس در مخازن ذخیره می‌شود و پس از کنترل کیفیت، در بشکه یا تانک‌های مخصوص بسته‌بندی و آماده عرضه به بازار می‌شود.

ویژگی‌ها

• رنگ: معمولاً شفاف یا زرد کم‌رنگ

• شکل فیزیکی: مایع غلیظ با ویسکوزیته بالا

• pH: بین ۶ تا ۸ (در محلول آبی)

• سازگاری با پوست: بهتر از SLS (سدیم لوریل سولفات) اما همچنان می‌تواند در مصرف زیاد باعث خشکی پوست شود.

• قابلیت کف‌زایی: بالا

• قابلیت حل شدن در آب: بسیار خوب

این ماده به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در صنعت شوینده با فرایندی نسبتاً پیچیده اما صنعتی تولید می‌شود. از اتوکسیلاسیون الکل‌های چرب گرفته تا سولفاته‌کردن و خنثی‌سازی نهایی، تمامی مراحل نیازمند دقت و کنترل شرایط واکنش هستند. کیفیت نهایی این ماده به خلوص مواد اولیه، نسبت دقیق ترکیب‌ها و کنترل دقیق پارامترهای عملیاتی بستگی دارد. در نهایت، تگزاپن به دلیل عملکرد خوب، قیمت مناسب و فراوانی تولید، جایگاه ویژه‌ای در بین مواد فعال سطحی دارد.

برای خرید مواد شیمیایی با ما در شیمیایی تهران در ارتباط باشید.