کلاته کننده چیست؟ شلاته یعنی چه؟

Chelator چیست؟

عوامل کیلیت بر پایه آمینو پلی کربوکسیلات برای کنترل یون های فلزی در سیستم های مبتنی بر آب استفاده می شود. این مواد برای کنترل یون های سختی آب و همچنین برای تمیز کردن سطوح، رسوب زدایی دیگ ها، صنعت نساجی و جلوگیری از تشکیل رسوب بسیار موثر هستند. شلاته کننده ها با تشکیل کمپلکسی با فلزات سنگین این مواد را تحت کنترل قرار می دهند و از ایجاد عوارض توسط این مواد در محصول نهایی جلوگیری به عمل می آورند.

انواع شلاته کننده ها

در حالی که آمینو پلی کربوکسیلات های کلاسیک (NTA، EDTA و DTPA، و غیره) عملکرد فوق العاده ای از نظر اثربخشی، هزینه و سازگاری بالا با محصول نشان می دهند، اما ممکن است همیشه تمام نیازهای مشتری در مورد عملکرد، خواص و ملاحظات بهداشتی، ایمنی و محیطی را برآورده نکنند. امروزه برخی از کلاته کننده های دیگر مانند نمک های فسفوناته، GLDA و MGDA در میان تولید کنندگان طرفدار پیدا کرده اند

ادتا: پرمصرف ترین، بسیار قوی و مقرون به صرفه و عامل کیلیت کننده در انواع صنایع است.

GLDA : کلات سبز ( به دلیل سازگاری بالا با محیط زیست) و قوی می باشد. به دلیل سازگاری بالا با محیط زیست به عنوان جایگزینی برای NTA، EDTA، فسفات ها و فسفونات ها، به ویژه در صنایع شوینده به حساب می آید.

MGDA: یک کیلیت قوی و ایمن است که به آسانی قابل تجزیه می شود در محیط زیست.این ماده می تواند به عنوان جایگزین برای NTA، EDTA، فسفات ها و فسفونات ها، به ویژه در شویندهها با قابلیت تماس کوتاه  استفاده شود.

گلوکوهپتونات:  یک کیلیت کننده زیست تخریب پذیر بر پایه کربوهیدرات است. این ماده به طور کلی ضعیف تر از آمینو پلی کربوکسیلات ها (APCs) ذکر شده در بالا است. با این حال، توانایی کیلاسیون استثنایی برای هیدروکسیدهای آهن و سایر یون های فلزات واسطه در pH بالا نشان می دهد. این ماده  مانند GLDA، بزرگترین بخش مولکول از یک منبع طبیعی پایدار سرچشمه می گیرد.

EDG : یک عامل کیلیت‌کننده است که به‌ راحتی زیست تخریب‌پذیر است، زمانی مؤثر است که بخواهید از یک عامل کلات‌کننده نسبتاً ضعیف استفاده کنید.

DTPA : توصیه می شود زمانی که یک عامل کیلیت قوی استثنایی مورد نیاز است، مانند هنگام سفید کردن پالپ با پراکسید از این شلاته کننده استفاده کنید.زیرا این ماده در شرایط اکسیداسیون موثر و پایدار باقی می ماند. استفاده از این ماده به ویژه برای رسوب زدایی در میدان های نفتی مناسب است.
HEDTA:  یک عامل کیلیت با کارایی مشابه با EDTA است. با این حال خطرات آن کمتر گزارش شده است .این ماده حلالیت بالایی در pH های پایین دارد و برای تثبیت یون های آهن در pH بالا بسثیار مناسب است.

جایگزین ادتا:

با اینکه ادتا شناخته شده ترین کیلیت موجود در بازار است اما به دلیل اثرات این ماده بر محیط زیست برخی از تولید کنندگان در پی یافتن جایگزینی برای این ماده هستند. از جمله شناخته شده ترین جایگزین های این مادهمی توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نمک های فسفوناته
• MGDA
• HEDTA
• و…